AmatÖr FotoĞrafÇi İÇİn Temel Bİlgİler

AMATÖR FOTOĞRAFÇI İÇİN TEMEL BİLGİLER

Fotoğrafı amatör bir uğraşı bir hobi olarak hayatına sokan ya da bunu daha da ileri götürüp fotoğrafı kendi asıl mesleğinin önüne çıkartıp hiçbir karşılık beklemeksiniz fotoğrafın sağladığı olanaklarla kendi duygu ve düşüncelerini birleştirip hayatı belgeleyen veya düşlerini bilgilerini duyarlılıklarını fotoğrafa yükleyen kimseler yani fotoğraf amatörleri gereksinim duyacakları temel bazı teknik bilgileri sınırlı sayıdaki fotoğraf yayınlarını izleyerek veya kurslara katılarak edinebilirler.

Yayınları edinemeyen veya kurslara katılamayan amatörlerin fotoğrafa dair temel bazı bilgiler konusundaki gereksinimlerini karşılamak ve bunları sürekli ellerinin altında bulundurabilmelerini sağlamak amacıyla bu yazı hazırlanmıştır. Yazıda gereksiz ayrıntılara yer verilmeyecek buna karşılık bilinmesi elzem olan konulara ise ayrıntılı olarak yer verilecektir.

Fotoğraftan söz edildiğinde ilk akla gelecek şey fotoğraf makinasıdır. Amatör fotoğrafçıların kullandığı makinaların çoğunluğu 35 mm. sinema filmi ile çekim yapan küçük format makinalardır. Hemen her evde bulunan compact ( full otomatik ) makinalar anı fotoğrafları çekmek için yeterli olsa bile fotoğrafı hobi olarak yaşayan veya bir miktar hobi boyutunu da aşmak isteyenlerin amaçlarını gerçekleştirmeleri için yeterli olmayacaktır. Fotoğrafçının çekilecek objeleri ve çekim alanını belirlemesi ( kadraj yapması ) dışında hiçbir müdahalesi söz konusu değildir. Bu makinaların çoğu otomatik flaşlıdır ve en yoğun ışık koşullarında bile bu flaşların patlamasına engel olunamaz. Her ne kadar değişken odaklı zoom objektiflerle ve otomatik netleme (otofokus) ile desteklenerek daha çekici hale getirilmişse de amatör bir fotoğrafçının çekimleri sırasında kadraj yapmak ve deklanşöre basmak dışında pek bir insiyatifi yoktur.

Amatör bir fotoğrafçı'nın compact makinalardan kaçınıp enstantanesini ( örtücü hızını ) ve diyafram açıklığını kendisinin belirleyebileceği makinalardan edinmesi daha tutarlı bir tutum olacaktır.

Daha profesyonel çabalar için ise orta format veya büyük format makinalar kullanılabilir.
( 45 cm. x 6 cm. ) - ( 6 cm. x 6 cm. ) - ( 6 cm. x 7 cm. ) boyutunda film kullanılan makinalar orta format makinalar
( 6 cm. x 9 cm. ) ( 9 cm. x 13 cm. ) ve daha büyük boyutlu film kullanılan makinalar ise büyük format makinalar olarak kabul edilir.

_________________________________________________________


Bu gün artık teknoloji beklenmedik formatlarda ve özelliklerde makinalar üretebilmekte ve dolayısıyla her tür sınıflamayı da altüst etmektedir. Bu nedenle bir takım sınıflamalardan kaçınarak bu malzemelerin çok da yabancısı olmamak için en çok kullanılanlarını tanımak yeterli olacaktır.

Günümüzde çok yaygın olarak Dijital Makinalar kullanılmaktadır. 70' li yılları bilenler o dönemde Polaroid makinaların ne kadar yaygın olarak kullanıldığını anımsayacaklardır. Çok yaygın olmamasına karşın su altı fotoğraf makinaları da dalgıçların ve su altı meraklılarının kullandığı özel donanımlı makinalardandır. Gene çok yaygın olmamakla birlikte özellikle peyzaj fotoğrafı çekenler Panoramik makinalardan yararlanabilmektedir. Bunlardan başka özel amaçlı minyatür makinalarla haritacılıkta ve benzeri alanlarda kullanılan çok büyük boyutlu diğer makinalar da vardır.

Makinaların büyüklüklerini ( büyük format - orta format - küçük format...gibi ) belirleyen şey bu makinalara takılan filmlerin boyutudur.

35 mm. film diye de anılan ve amatörlerin en çok kullandığı küçük format makinalara takılan filmlerin boyutu ( bir kare için ) 24 cm. x 36 cm. dir. 36 kareden oluşan şeritler halinde ışık görmeyecek şekilde film kasetlerine sarılı haldedir. Orta format ve büyük format makinalarda kullanılan filmlerin boyutları yukarıda verilmiştir. Doğal olarak makinaların hacim ve ağırlıkları da buna bağlı olarak değişmektedir.

Fotoğraf makinalarında gözünüzü dayayıp çekim yapacağınız alanın sınırlarını saptamak için baktığınız yere bakaç veya vizör denir. Vizörden bakıp çekim alanını saptadı iseniz ( ki oluşturduğunuz bu çerçevenin adı Kadraj' dır.) bu kez parmağınızla çekimi gerçekleştirmek için dokunduğunuz butonun adı Deklanşördür.
Deklanşöre dokunarak yaptığınız şey aslında örtücünün açılıp kapanmasını sağlamaktı. Makinanın kapağını açıp filmi taktığınızda göreceksiniz ki filmle objektif arasında bir siyah perde ( bazı makinalarda bez perde bazı makinalarda çelik perde olabilmektedir ) durmaktadır. Deklanşöre dokunarak bu perdenin açılıp kapanması sağlanır ve açılma anında da görüntü ( daha doğru bir deyişle ışık ) film yüzeyine kaydedilir.
Örtücü hızı ( enstantane ) nı gösteren butonu makinanızın üzerinde ( elektronik makinalarda makinanın üzerinde bulunan ekranda ) göreceksiniz. 1 2 4 8 15 30 60 125 250 500 1000 2000 .....rakamları örtücü hızını gösterir.( Elektronik makinaların bir kısmında bu standart değerlerden başka bazı ara değerler de vardır. 45 90 350 750.....gibi ).
Bu rakamlardan şunu anlamalısınız . 1 rakamı 1 tam saniyelik örtücü hızıdır. 2 rakamı 1 / 2 sn. lik örtücü hızıdır. 4 rakamı 1 / 4 sn.lik örtücü hızıdır. 8 rakamı 1 / 8 sn. lik örtücü hızıdır.

Eğer bunları sıralarsak ;
1 tam sn.
1 / 2 sn.
1 / 4 sn.
1 / 8 sn.
1 / 15 sn.
1 / 30 sn.
1 / 60 sn.
1 / 125 sn.
1 / 500 sn.
1 / 1000 sn.
1 / 2000 sn..........diye devam ederek 1 / 12 000' e ulaşabilen makinalar da vardır.
Bunun yanısıra bazı makinalar 2 tam sn. 4 tam sn. 8 tam sn... gibi örtücü hızı verebilmektedirler. Enstantane butonu üzerinde bu rakamları da farklı bir renkte ( çoğunlukla sarı renk ) görebilirsiniz. Örtücünün açılıp kapanma sürelerini somut olarak algılayabilmek için enstantane değerlerini değiştirerek deklanşöre basın ve sesleri dinleyin. Bu seslerden örtücü süresi hakkında daha net bilgi sahibi olursunuz.

Demek ki rakam büyüdükçe açılıp kapanma hızı artacaktır. Makinayı B ( bulb ) konumuna alıp deklanşöre bastığınızda siz parmağınızı deklanşörden kaldırıncaya kadar perde açık kalacaktır. Eğer makinada T konumu var ise bunun anlamı şudur ; Deklanşöre bastığınızda örtücü açılacak yeniden ( ikinci kez ) deklanşöre dokununcaya kadar örtücü açık kalacaktır. İkinci kez bastığınızda kapanacaktır.
Örtücüyü daha da iyi kavrayabilmek için makinanın kapağını açıp enstantane değerlerini değiştirerek her defasında deklanşöre basıp perdenin ( örtücünün ) açılıp kapanmasını izleyebilirsiniz. Böylece örtücünün hareketini gözlerinizle izleyip kalıcı bilgi edinmiş olacaksınız.

Örtücü hızından çıkartılması gereken ikinci ve en önemli sonuç da ; örtücü hızına bağlı olarak filmin uzun süreli ya da kısa sürekli pozlandığıdır. Yani 1 / 2 sn. lik pozlama (diğer deyişle saniyenin yarısı kadar süreyle pozlama ) 1 /125 sn. lik pozlama süresinden ( saniyenin 125 te biri kadar süreyle pozlama ) çok daha fazladır.
Bunların her biri arasındaki süre farkı bir stop ( bir durak ) fark olarak kabul edilir. Yani ; 1 / 2 sn. lik örtücü hızı ile ile 1 / 4 sn. lik örtücü hızı arasında bir stop fark vardır. Ya da 1 / 500 sn. ile 1 / 1000 sn. arasında bir stop fark vardır.
Her biri arasında bir stop fark olduğuna göre birer tane atlandığında iki stop fark oluşacak üçer tane atlandığında üç stop fark oluşacaktır.
Örneğin ; 1/15 sn. lik örtücü hızı ile 1/60 sn.lik örtücü hızı arasında iki stop fark vardır. 1/60 sn. lik örtücü hızı ile 1/8 sn.lik örtücü hızı arasında üç stop fark vardır. 1 / 30 sn. lik örtücü hızı ile 1/1000 sn.lik örtücü hızı arasında dört stop fark vardır.

Örtücü hızı irdelenirken öğrenilecek çok önemli bir başka nokta ise ; düşük örtücü hızı ( Örneğin; 1 / 2 1 / 4 ...gibi ) ile fotoğraf çekildiğinde hızla hareket eden nesnelerin dondurulmuş görüntüleri elde edilemez. Varsayalım deniz kıyısında martıların fotoğraflarını çekiyorsunuz. Eğer düşük enstantane ( örtücü hızı ) ye aldıysanız makinanızı martıların hareketleri filminizde izler yapar fotoğrafta hareket - hız unsuru elde edersiniz. Yani hızla hareket eden kanatları net belirgin ve dondurulmuş halde alınamaz. Ancak eğer hareketi tam olarak dondurmak istiyorsanız enstantanenizi 1/60 veya daha yüksek bir enstantaneye almalısınız. Bununla birlikte hız - hareket etkisi almak bazı fotoğraflarda çok güzel çok etkili sonuçlara ulaşılmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle bazı fotoğraflardaki hız unsurunu bilerek düşük enstantane kullanmak suretiyle belirginleştirebilirsiniz. Bir şelale fotoğrafını çekerken 1 / 15 gibi düşük enstantane ile ve 1 / 60 gibi bir enstantane ile ayrı ayrı çekin. Ya da yol kenarında hızla akıp giden otomobillerin fotoğrafını hem düşük enstantane ile hem de yüksek enstantane ile çekin. Hareket eden nesnelerin ( düşük enstantane kullanıldığında ) renkleri ve tonlarıyla çok etkili izler ve çizgiler yaptığını göreceksiniz. Ancak düşük enstantane kullanıldığında makinanın hareket etmesi de söz konusudur. Düşük enstantane kullanırken makinanızı tripod' a takmanız isabetli olacaktır. Elinizdeki makine nefes alışlarınızdan elinizin titremesinden nabız atışlarınızdan etkilenecektir. Dolayısıyla enstantaneyi çok düşürdüğünüzde çektiğiniz fotoğraflarda objelerin haraketinden daha çok makinanın titremesinden kaynaklanan genel bir netsizlik oluşacaktır.

Mekanik makinalarda vizörden baktığınızda elektronik makinalarda ise hem vizörden bakıldığında hem de makinanın üzerindeki ekrandan pozometre' yi görebilirsiniz. Işık ölçümü yapan ve çekim yaparken kullanacağınız değerleri belirleyen bu kısma pozometre denmektedir. Eski mekanik makinalarda vizörden bakıldığında üst üste örtüşmesi gereken iki maşa mevcuttur. Yarı elektronik makinalarda ışıklı enstantane veya diyafram değerleri elektronik makinalarda ise rakamlarla birlikte (+) ve (-) yönünde bulunduğunuzu buna göre düzeltme yapmanız gerektiğini gösteren uyarı çizgileri vardır.